Τα δώρα του Νείλου για την κατανόηση του κλίματος - Μέρος 1

''   Κλίμα ονομάζεται η μέση καιρική κατάσταση ή καλύτερα ο μέσος καιρός μιας περιοχής, που προκύπτει από τις μακροχρόνιες παρατηρήσεις των διάφορων μετεωρολογικών στοιχείων. Το κλίμα επομένως είναι κάτι διαφορετικό από τον καιρό, που χαρακτηρίζεται σαν μια φυσική κατάσταση της ατμόσφαιρας κατά τη διάρκεια μιας μικρής χρονικής περιόδου. Το κλίμα παίζει σπουδαιότατο ρόλο, τόσο στο φυτικό όσο και στο ζωικό βασίλειο. Από το κλίμα ορίζονται οι ζώνες της βλάστησης καθώς και η κατανομή των ζώων και των ανθρώπων πάνω στη Γη. Ο τύπος ενός κλίματος συνήθως καθορίζεται από την κλιματική ταξινόμηση Κέππεν, που υιοθετεί διαφορετικές κλιματικές ζώνες με βάση τη βλάστηση κάθε περιοχής.''    https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%B1 Εισαγωγή   Αναδημοσιεύουμε επίκαιρη επιστημονική εργασία του Έλληνα επιφανούς επιστήμονα , ερευνητή , καθηγητή  κου ...     Dr . Δημήτρη Κουτσογιάννη © 2024 Demetris Koutsoyiannis    National Technical University of Athens . Πιστεύουμε οτι θα βοηθήσουν ουσιαστικά στην κατανόηση  του κλίματος . Τα δώρα του Νείλου για την κατανόηση του κλίματος  - Μέρος 1 Μερικές βασικές πληροφορίες για ξεκίνημα  Dec 4/2024  Στη σημερινή ανάρτηση θα ήθελα να γιορτάσω το βιβλιαράκι μας (Ειδική Έκθεση) που δημοσιεύθηκε χθες:  D. Koutsoyiannis, and T. Iliopoulou, Understanding Climate: Gifts from the Nile, 60 pages, SR 301, The Heritage Foundation, Washington, DC, USA, 2024. [Κατανόηση του κλίματος: Δώρα απ' τον Νείλο] ¹.  Η περίληψή του έχει ως εξής (μετάφραση απ’ τα αγγλικά):        Ο Νείλος έχει δώσει όχι μόνο υλικά δώρα στην Αίγυπτο και στον κόσμο, αλλά και πνευματικά δώρα στην επιστήμη, ιδίως στη γεωεπιστήμη. Ο Νείλος έχει ακόμη πολλά να διδάξει στην επιστήμη —ιδιαίτερα στην κλιματολογία, καθώς αντανακλά τις κλιματικές συμπεριφορές σε τεράστιες εκτάσεις στην τροπική και υποτροπική ζώνη. Αυτές οι κλιματικές συμπεριφορές έχουν καταγραφεί διαχρονικά, με ορισμένες από τις εξαιρετικά μακροχρόνιες καταγραφές να επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Οι καταγραφές παρέχουν πληροφορίες για την αέναη αλλαγή του κλίματος και υποστηρίζουν την ποσοτικοποίηση της αλλαγής σε ένα στοχαστικό πλαίσιο.      Το βιβλιαράκι περιέχει πολλές πληροφορίες σχετικά με το πώς ο Νείλος βοήθησε στην ανάπτυξη της επιστήμης —ιδιαίτερα των γεωεπιστημών, συμπεριλαμβανομένης της κλιματολογίας— και πώς μπορεί να συνεχίσει να βοηθά. Σκοπεύω να συζητήσω αυτές τις πληροφορίες στις επόμενες δύο-τρεις αναρτήσεις. Για τη σημερινή ανάρτηση ας θέσουμε μερικές ερωτήσεις (Ε) γενικού ενδιαφέροντος και ας συζητήσουμε εν συντομία τις απαντήσεις τους (A). Ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί να δει το βιβλιαράκι για περισσότερες λεπτομέρειες. Διευκρινίζω ότι οι απαντήσεις είναι δικές μου — δεν τις έχω επαληθεύσει με chatbots... Ε1. Είναι η επιστήμη πρόσφατη εξέλιξη και ποια ηλικία έχει; A1. Όχι, δεν είναι πρόσφατη, αλλά είναι 2600 ετών. Ε2. Τι ηλικία έχει η γεωεπιστήμη; A2. Την ίδια με την επιστήμη. Ο Θαλής είναι ο πατέρας και των δύο. Εικόνα 1 (από το Παράρτημα Εικονογραφήσεων). Έλληνες φιλόσοφοι που μελέτησαν τον Νείλο — απεικονίσεις βασισμένες σε γνωστά γλυπτά (από αριστερά προς τα δεξιά): Θαλῆς ὁ Μιλήσιος (π. 624/623 - π. 548/545 πΧ), ένας από τους επτά σοφούς της Ελλάδας, ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος που αναγνωρίζεται επίσης ως ο πατέρας της επιστήμης· Ἡρόδοτος (π. 484-π. 425 πΧ), ιστορικός, συγγραφέας του έργου Ἱστορίαι, ο πρώτος που πραγματεύτηκε ιστορικά θέματα χρησιμοποιώντας μέθοδο συστηματικής ιστοριογραφικής έρευνας· Ἀριστοτέλης (384-322 πΧ), ιδρυτής του Λυκείου και της Περιπατητικής φιλοσοφικής σχολής, και συγγραφέας περίπου 400 βιβλίων, πολλά από τα οποία έχουν χαθεί. Ε3. Πώς ονομάζεται η κατάχρηση της επιστήμης και πόσο παλιά είναι; A3. Λοιπόν, αυτό το ερώτημα δεν εξετάζεται στο βιβλιαράκι, αλλά το θίγω εδώ λόγω της σημασίας του για το κλίμα. Η κατάχρηση της επιστήμης ονομάζεται σοφιστεία και όσοι την ασκούν είναι γνωστοί ως σοφιστές.² Ενώ η επιστήμη είναι η αναζήτηση της αλήθειας για τα φυσικά φαινόμενα, η σοφιστεία μοιάζει με την επιστήμη αλλά με διαφορετικό στόχο — να εξυπηρετήσει συμφέροντα άσχετα με την αλήθεια (π.χ. πολιτικοοικονομικά). Η σοφιστεία είναι επίσης παλιά — έναν αιώνα νεότερη από την επιστήμη (2500 ετών), αλλά έχει κορυφωθεί στη σημερινή περίοδο με αυτό που ονομάστηκε «κλιματική επιστήμη». Αυτή όμως είναι σοφιστεία, αν σκεφτεί κανείς ότι ο ομολογούμενος στόχος της είναι η σωτηρία του πλανήτη (ο βαθύτερος είναι να δοθεί όλη η εξουσία στους κοντρολιγάρχες /κλιμαφιόζους). Ε4. Ποιο ήταν το πρώτο γεωεπιστημονικό πρόβλημα που τέθηκε στην ιστορία; A4. Ήταν η πλημμυρική συμπεριφορά του Νείλου και τέθηκε από τον Θαλή, συμπίπτοντας χρονικά με τη γέννηση της επιστήμης. Ε5. Ποιος έλυσε τον γρίφο των πλημμυρών του Νείλου; A5. Ο Αριστοτέλης, τρεις αιώνες μετά τον Θαλή. Ε6. Ποια ήταν η πρώτη επιστημονική αποστολή στην ιστορία; A6. Ήταν η αποστολή στον Νείλο ανάντη της Αιγύπτου, με σκοπό την επαλήθευση της θεωρίας του Αριστοτέλη. Την πραγματοποίησε ο Μέγας Αλέξανδρος, κατά παραγγελία του καθηγητή του Αριστοτέλη, στο πλαίσιο της εκστρατείας του στην Αίγυπτο. Ε7. Πόσο καιρό χρειάστηκε η «διεθνής επιστημονική κοινότητα» για να αποδεχτεί τη σωστή εξήγηση του Αριστοτέλη για την αιτία των πλημμυρών του Νείλου; A7. Παρά το γεγονός ότι τον Αριστοτέλη τον θεωρούσαν αυθεντία, η εξήγησή του δεν έγινε αποδεκτή επί 21 αιώνες. Οι μυθικές εξηγήσεις ήταν πιο ελκυστικές και δημοφιλείς.³ Ε8. Ποιες είναι οι παλαιότερες καταγραφές περιβαλλοντικών πληροφοριών στην ιστορία; A8. Είναι οι καταγραφές των πλημμυρών του Νείλου που άρχισαν πριν από 5000 χρόνια, κατά τη διάρκεια της Αιγυπτιακής Αρχαϊκής Περιόδου, γνωστής και ως Πρώιμης Δυναστικής Περιόδου. Εικόνα 5 (από το Παράρτημα Εικονογραφήσεων). Η στήλη του Παλέρμου— θραύσμα αιγυπτιακών βασιλικών χρονικών που φυλάσσεται στο Παλέρμο της Σικελίας, Ιταλία, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων πληροφοριών, μετρήσεις του ύψους της ετήσιας πλημμύρας και της κατάκλυσης του Νείλου. Q9. Πόσο παλιά είναι η συστηματική μέτρηση του περιβάλλοντος με χρήση οργάνων; A9. Χρονολογείται απ’ την ελληνιστική περίοδο (αμέσως μετά τον Μέγα Αλέξανδρο). Εγκαταστάθηκαν διατάξεις μέτρησης της στάθμης του Νείλου, γνωστές ως νειλόμετρα. Έγιναν τόσο δημοφιλή που ενέπνευσαν καλλιτέχνες ακόμη και εκτός Αιγύπτου. Εικόνα 6 (από το Παράρτημα Εικονογραφήσεων). Έργο τέχνης (κοπτικό υφαντό) της βυζαντινής περιόδου, που χρονολογείται μεταξύ 430 - 640 μΧ περίπου, βρέθηκε στην Αντινόπολη, περίπου 250 km νότια του Καΐρου και φυλάσσεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, με μια νειλοτική σκηνή που περιλαμβάνει νειλόμετρο με σημειωμένους πήχεις με ελληνικούς αριθμούς, ΙΖ = 17 και ΙΗ = 18. Ε10. Τι γνωρίζουμε για τις πλημμύρες και τις ξηρασίες στην Αίγυπτο; A10. Γνωρίζουμε πολλά καθώς, εκτός από τις μετρήσεις της στάθμης του Νείλου, έχουμε γραπτές μαρτυρίες για διάφορα φυσικά γεγονότα, μαζί με τις κοινωνικές αντιδράσεις που προκάλεσαν. Η πιο γνωστή είναι η μακροχρόνια ξηρασία που αναφέρεται στη Βίβλο (Γένεσις — η ιστορία του ονείρου του Φαραώ με τις επτά παχιές και τις επτά ισχνές αγελάδες ⁴ ) και επιβεβαιώνεται από αρχαιολόγους. Οι συνέπειές της αποφεύχθηκαν με συνετή διαχείριση μέσω της αποθήκευσης σιτηρών. Ένα λιγότερο γνωστό γεγονός, για το οποίο ωστόσο διαθέτουμε αξιόπιστες γραπτές μαρτυρίες (από τον Άραβα γιατρό, φιλόσοφο, ιστορικό και περιηγητή Αμπντέλ Λατήφ Αλ-Μπογκντάντη, ο οποίος παρέμεινε στην Αίγυπτο εκείνη την περίοδο ⁵ ) είναι η ξηρασία του έτους 1200 μΧ. Ο συγγραφέας αναφέρει ακραίες κοινωνικές συμπεριφορές που προκλήθηκαν από την επακόλουθη πείνα — με μια από τις πιο αποκρουστικές αντιδράσεις στην ανθρώπινη ιστορία (κανιβαλισμός, συμπεριλαμβανομένων γονέων που έτρωγαν τα παιδιά τους). 1.     Μια πρόδρομη παρουσίαση της εργασίας στα ελληνικά είναι η ακόλουθη:    Δ. Κουτσογιάννης, Ο Νείλος και τα δώρα του στην υδρολογία και την κλιματολογία απ' την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, Σειρά Ομιλιών 'Επίκαιρα Θέματα, Αθήνα, doi: 10.13140/RG.2.2.32656.99844, Εταιρεία των Φίλων του Λαού, 2023. 2 Σχετικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα του Σωκράτη: Καὶ τὴν σοφίαν ὡσαύτως τοὺς μὲν ἀργυρίου τῷ βουλομένῳ πωλοῦντας σοφιστὰς ὥσπερ πόρνους ἀποκαλοῦσιν. (Ξενοφών, Απομνημονεύματα, 1.6.13, παραθέτοντας τον Σωκράτη) 3 Ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί να βρει όλες τις λεπτομέρειες στην ακόλουθη εργασία:  D. Koutsoyiannis, and N. Mamassis, From mythology to science: the development of scientific hydrological concepts in the Greek antiquity and its relevance to modern hydrology, Hydrology and Earth System Sciences, 25, 2419–2444, doi: 10.5194/hess-25-2419-2021, 2021. [Από τη μυθολογία στην επιστήμη: η ανάπτυξη των επιστημονικών υδρολογικών εννοιών στην ελληνική αρχαιότητα και η σημασία τους για τη σύγχρονη υδρολογία] 4 Κάποτε αυτή η ιστορία διδασκόταν στα σχολεία ή και στο σπίτι σε προσχολική ηλικία (θυμάμαι καλά τη μεγαλύτερη αδελφή μου Ιωάννα να μου διηγείται αυτή την ιστορία πολύ πριν πάω στο δημοτικό σχολείο). Αλλά όχι πια. Συχνά ρωτάω τους φοιτητές μου (5ο έτος στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών) τι γνωρίζουν για αυτή την ιστορία και δεν ξέρουν τίποτα. Η κατάρρευση του σχολείου και της παιδείας είναι άλλο ένα σημάδι της γενικής παρακμής που ζούμε, στην οποία μπορεί να αναφερθώ σε άλλη ανάρτηση. Εν πάση περιπτώσει, το βιβλιαράκι περιέχει αποσπάσματα από τη Βίβλο και αρκετά ελληνικά πρωτότυπα κείμενα, μαζί με μεταφράσεις στα αγγλικά, ώστε ο φιλομαθής αναγνώστης να τα συμβουλεύεται. 5 Το έργο του μεταφράστηκε απ’ το αραβικά στα ελληνικά απ’ τον συνάδελφο καθηγητή ΕΜΠ Γεώργιο Στασινόπουλο (Εν Αιγύπτω τω 1202, εκδόσεις Λειμών). © 2024 Demetris Koutsoyiannis    National Technical University of Athens