Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΝΔΡΟΣ ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΝΔΡΟΣ ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Κυριακή 1 Απριλίου 2012

ΑΝΔΡΟΣ ..........ΣΤΟ ΣΤΕΝΟ




Στο Στενό







Η στενή λωρίδα θάλασσας που χωρίζει την Άνδρο από την Τήνο  είναι το ''στενό''
Η περιοχή της Νότιας Άνδρου ονομάζεται επίσης ''στενό'' από τους Ανδριωτες .
Πρόκειται για μια μοναδική και απίστευτα  όμορφη παρθένα ορεινή περιοχή,  που καταλήγει στη θάλασσα του ''στενού'' , απέναντι από την βόρεια πλευρά της Τήνου.
Διοικητικά ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα του Κορθίου και στα χωριά του Κορθίου.
Όλη η περιοχή που  έχει χαρακτηριστεί ως Natura , αποτελεί ένα αληθινό διαμάντι της φύσης αλλά και της Ανδριώτικης Κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής .

Η κυρίαρχη φύση

Το ανάγλυφο της περιοχής έχει επιβάλει αυταρχικά  τις ανθρώπινες παρεμβάσεις στην περιοχή.
Έτσι η ανθρώπινη παρέμβαση μέσα στο πέρασμα του χρόνου είναι απόλυτα αρμονική ,  έχοντας μεταβάλλει σε γόνιμη και παραγωγική μια άγονη και απρόσιτη περιοχή .

Στην περιοχή δεν υπάρχουν χωριά και  μόνιμοι κάτοικοι.
 Υπάρχουν ξοχώραφα με μικρά '' κονάκια '',που μπορούν να φιλοξενήσουν τον αγρότη -κτηνοτρόφο η και κάποιους εργάτες προσωρινά.
Στο ''στενό'' οι αγρότες έρχονταν με άλογα η μουλάρια ακολουθώντας  τα παραδοσιακά  πέτρινα μονοπάτια τις΄΄στενές'' , μετά από αρκετές ώρες ταξιδιού.
Τα κονάκια  είναι μικρά πρόχειρα μονοχωρα η διχωρα  πέτρινα κτίσματα , με τα απολύτως αναγκαία για διαμονή λίγων ημερών. Ένα πέτρινο τζάκι για θέρμανση το χειμώνα,  άλλα και για μαγείρεμα , ένα τραπέζι και δυο η τρία κρεβάτια για ύπνο , μια λάμπα πετρελαίου κρεμασμένη στον τοίχο .
 Το κονάκι είναι χτισμένο συνήθως με την πόρτα στον νοτιά και κοντά σε πηγή νερού.
Παρόλο ότι η περιοχή είναι ημιορεινή και βραχώδης εντούτοις υπάρχουν αρκετές  πηγές για ανθρώπους και ζώα αλλά και για το πότισμα κάποιων μικρών καλλιεργειών το καλοκαίρι.
Κατά μήκος των μικρών ρυακιών και της πορείας του νερού προς τη θάλασσα έχουν κατασκευασθεί πέτρινες δεξαμενές  ( στέρνες )  , μικρές η μεγάλες από όπου το νερό οδηγείται στα παράπλευρα κτήματα.  
Τα κονάκια βρίσκονται μέσα στις ιδιοκτησίες των αγροτών ,  που όλες είναι περιτοιχισμένες με μάντρες από ξερολιθιά , εξαιρετικής λαϊκής τέχνης.


Η γη ακόμα δουλεύεται.

      Μερικά από τα χωράφια αυτά είναι τόσο μεγάλα που διαθέτουν κυκλικά πέτρινα αλώνια ,  για το  άλεσμα των σιτηρών με ζώα αλλά και πατητήρια για πάτημα των σταφυλιών και παραγωγή κρασιού.
Είναι αξιοθαύμαστος ο τρόπος κατασκευής των αναβαθμίδων ''αμασιών'' με ξερολιθιά σε μια τόσο επικλινή περιοχή που έχουν δημιουργηθεί ανάμεσα στις ''πεντζουλες'' , καλλιεργήσιμες εκτάσεις τις όποιες αφού όργωναν με τα ζώα , στην συνέχεια τις έσπερναν με δημητριακά,η καλλιεργούσαν αμπέλια.
Σήμερα  καλλιεργούν  σύκα,  αμύγδαλα , φραγκόσυκα, αχλάδια, λεμόνια, βερίκοκα, ελιές άλλα και μουριές για τους μεταξοσκώληκες  παλαιότερα.
Στα βράχια κοντά στην θάλασσα τον χειμώνα φύεται ο ονομαστός ''αλοιφός'' η σταμναγκάθι  .
Στα χωράφια αυτά υπάρχουν μέχρι σήμερα κυψέλες για μέλι άριστης ποιότητας .
Τα γιδοπρόβατα βόσκουν επίσης μέσα σε αυτές τις ιδιοκτησίες, όπου παράγεται εξαιρετικό κρέας και γάλα.
Στο ''στενό'' η χλωρίδα είναι μοναδικής ομορφιάς και ποικιλίας . Σπάνια  βότανα της  μάνας φύσης υπάρχουν εδώ σε αφθονία. Μυρωδιές και  αρώματα του Αρχιπελάγους μαγεύουν τον επισκέπτη.
Μοναδική και η πανίδα . Αρπαχτικά κάθε είδους,  όπως ο σπάνιος  Μαυροπετρίτης στον καταγάλανο ουρανό , νησιωτικές πέρδικες αλλά και χιλιάδες μεταναστευτικά , τσαλαπετεινοί , καρδερίνες, φλώρια, φανετα και τόσα άλλα πουλιά και ζώα , ζουν  σε αυτόν το μικρο παράδεισο.

                                                                          
Βέβαια το κυνήγι απαγορεύεται στην μεγαλύτερη έκταση ,αλλά και οι ντόπιοι προστατεύουν την περιοχή που αγαπούν με πάθος.
Διάσπαρτα στην περιοχή τα κατάλευκα εκκλησάκια , κλασικά κυκλαδίτικα σημάδια.
Οι δρόμοι είναι στενοί,  ιδιαίτερα δύσκολοι και επικίνδυνοι και απαιτούν μεγάλη προσοχή αλλά και τετρακίνητα αυτοκίνητα.

                                                              
Οι παραλίες είναι μοναδικές και όλες προστατευμένες από τους βόρειους άνεμους και τα μελτέμια , αλλά η πρόσβαση είναι ιδιαίτερα δύσκολη από στεριά ,  λόγω έλλειψης δρόμων.
Η περιοχή  απροσπέλαστη  στους πολλούς  έμεινε παρθένα μέχρι σήμερα και θα μείνει στο μέλλον , επειδή οι Ανδριωτες την αγαπούν και την προστατεύουν από ''εισβολείς''.

Τέτοιοι υπήρξαν μέχρι σήμερα αρκετοί επίδοξοι ''πρασινοι απατεωνες'' ,  που  προσπάθησαν και προσπαθούν με δολωμα το χρημα,  να εγκαταστήσουν  βιομηχανίες ανεμογεννητριών , για να καταστρέψουν οριστικά έναν επίγειο παράδεισο   , ένα μνημείο της φύσης  για να κερδίσουν αυτοί επιδοτήσεις εκατομμυρίων και να στερήσουν από τους απλούς Ανδριωτες αυτό που το νησί τους διαθέτει .
Την μοναδική ομορφιά.

                                                                


Όρμος Μονής .  Στενό Άνδρου. 







Εδώ  , μέσα σε ένα καταπράσινο κτήμα που φτάνει μέχρι τα κρυσταλλένια νερά της θάλασσας , είναι το παραδοσιακό κονάκι  του κου Αντώνη Κρούσση . Το λιτό  κτίσμα  αν και  χρονολογείται από τον  18 ο αιώνα είναι άριστα συντηρημένο και η κατασκευή του μας υπενθυμίζει το μεγαλείο της απλότητας , κυρίαρχο  στοιχείο στην Κυκλαδίτικη Αρχιτεκτονική.



Ο φιλόξενος ιδιόκτητης , λάτρης της Κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, μας υποδέχτηκε με ενα εξαιρετικό κρασί απο τα σταφύλια του κτήματος , που παρασκευάζει ο ίδιος με τον παλαιό παραδοσιακό τρόπο . Στη συνέχεια μας έκανε το τραπέζι με φαγητό που μαγείρεψε ο ίδιος στα ξύλα,  αφού στην περιοχή του Στενού δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα .( ευτυχώς !!!!!)
Ο κος Αντώνης έχει αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής του , για να κρατήσει αυτό το κτήμα των προγόνων του σε άριστη κατάσταση , αλλά με πολλούς κόπους αφού και δεν υπάρχει δρόμος επικοινωνίας παρα μόνο ένα  μονοπάτι, αλλά και ο ίδιος επιθυμεί να κρατήσει ανέπαφη και αναλλοίωτη την ιδιοκτησία του , σεβόμενος αυστηρά την παράδοση.
Στο κτήμα υπάρχουν αιωνόβια δέντρα κάθε είδους , οπωροφόρα , ελιές, εσπεριδοειδή και αμπέλια.


 Όπως μας είπε , κατά την περίοδο της κατοχής το κονάκι είχε καταληφθεί από Ιταλούς στρατιώτες , λόγω της θέσης από όπου μπορεί κανείς να ελέγχει τα πλοία που περνάνε από το  ''στενο''.
Στο πέτρινο τραπέζι που φάγαμε , είναι χαραγμένα με λατινικά ,  από τους Ιταλούς τα αρχικά των ονομάτων τους , ιστορική ανάμνηση  μιας θλιβερής περιόδου.



 Σήμερα οφείλουμε όλοι να διατηρήσουμε ανέπαφη και αναλλοίωτη αυτή την ξεχωριστή γωνιά του νησιού μας και της πατρίδας μας , για να την παραδώσουμε στις επόμενες γενιές σαν τον πολυτιμότερο θησαυρό της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
Η περιοχή του ''στενού'' απειλείται σήμερα σοβαρά από τους μόνιμους καταστροφείς του περιβάλλοντος και του Ελληνικού τοπίου .
Τις   αιολικές  βιομηχανικές εγκαταστάσεις , των κερδοσκόπων κρατικοδίαιτων εργολάβων που είναι ανεπιθύμητοι στην Άνδρο ,από την πλειοψηφία των κατοίκων.


                                      

Σάββατο 31 Μαρτίου 2012

ΑΦΙΕΡΩΜΑ . ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ--- ΞΕΡΟΛΙΘΙΑ



 «Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα, κατάλαβα πόσο το ελληνικό τοπίο επιδρά στην ψυχή του ανθρώπου. Όλα έχουν ένα μέτρο ανθρώπινο. Όπως στην αρχαία Ελλάδα. Οι θεοί, τα βουνά, τα ιερά τους, ήταν κοντά στο μπόι τους, για να βλέπουν και να, αντλούν δύναμη απο, αυτά. Δεν υπήρχε η αίσθηση της υπερβολής. Για να νιώσεις την αρχαία Ελλάδα, τη σκέψη της, την τέχνη της, τους θεούς της, μια αφετηρία υπάρχει:     το χώμα, η πέτρα, το νερό, ο αέρας.
 Από δω πρέπει ν, αρχίσεις».                                                                                                                        Καζαντζάκης


                                  

 Κυκλαδίτικα  πέτρινα έργα τέχνης .


        Στην Άνδρο αλλα γενικότερα στις Κυκλάδες  οι ξερολιθιές, τοίχοι από πέτρες χωρίς συνδετικό υλικό, που η ευστάθεια τους επιτυγχάνεται με το σφήνωμα μικρότερων πετρών ανάμεσα στις μεγαλύτερες, αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο του τοπίου. 
Εκτιμάται ότι οι "πεζούλες" καλύπτουν περίπου το 80% της συνολικής έκτασης του νησιού μας .
 Κεντάνε τις βουνοπλαγιές με την γκρίζα επίμονη βελονιά τους.

        Η φυτοκάληψη του εδάφους στην περιοχή έχει καθαρά εποχιακό χαρακτήρα.
 Έτσι το έδαφος καθίσταται εξαιρετικά ευάλωτο στις βροχοπτώσεις και η διάβρωση του από το νερό αποτέλεσε από την αρχαιότητα τον υπ' αριθμό 1 παράγοντα καταστροφής του, ιδιαίτερα στις μέσες και υψηλές κλίσεις. 
Η προστασία της καλλιέργειας σε αυτά τα επικλινή εδάφη στηριζόταν για αιώνες σε αυτά τα τοιχία  αντιστήριξης του εδάφους. 
       Στην Άνδρο  τόσο ο καλλιεργούμενος χώρος όσο και ο κατοικούμενος έχει προκύψει από την διαμόρφωση του έντονου φυσικού ανάγλυφου σε πεζούλες, που κατά κανόνα στηρίζονται σε  τοίχους ξερολιθιας .
Πέρα από την πρακτική χρησιμότητα τους για την προστασία των εδαφών ή τη δημιουργία καλλιεργήσιμης γης ή και ακόμα τη οριοθέτηση των ιδιοκτησιών, αποτελούν αξιόλογα δείγματα της Λαϊκής αρχιτεκτονικής και της σοφίας των προγόνων μας.
    Είναι οι πολύτιμοι μάρτυρες μιας παραδοσιακής τεχνικής χτισίματος που χάνεται στα βάθη των αιώνων.
 Οι πεζούλες απο ξερολιθιά αποτελούν ένα πολύ παλαιό σύστημα εκμετάλλευσης.
 Η τεχνογνωσία της κατασκευής ξερολιθιών ανάγεται στην απώτερη αρχαιότητα. 
Αγνοείται πότε, ποίοι και κάτω από ποίες συνθήκες προχώρησαν σε αυτά τα εκτεταμένα έργα αντιστήριξης των επικλινών εδαφών.
 Η γεωργική κατάκτηση της περιοχής πιθανόν να ανάγεται στην εποχή του χαλκού, αλλά δεν υπάρχουν πηγές που να τεκμηριώνουν την υπόθεση ότι οι πρώτη διαμόρφωση του εδάφους σε πεζούλες έγινε εκείνη την εποχή. 
Μπορούμε όμως να υποστηρίζουμε ότι η αύξηση του καλλιεργήσιμου χώρου, αξιοποιώντας τις πλαγιές των βουνών και των λόφων , μετατρέποντας τις επικλινείς επιφάνειες σε οριζόντιες ανάγεται σε μια εποχή αυξημένης ανάγκης διατροφής ενός αυξανόμενου ανθρώπινου δυναμικού. 
Η κατάκτηση αυτή πρέπει να συνδεθεί με τις φάσεις δημογραφικής ανάκαμψης ή ακόμα και έκρηξης που γνώρισε το νησί μας.
Μέχρι τα τέλη του 60 η συντήρηση των ξερολιθικών τοίχων αποτελούσε εργασία ρουτίνας για τον Ανδριώτη  αγρότη. Οι αγρότες χρησιμοποιούσαν τους κενούς από αγροτικές εργασίες μήνες για να συντηρήσουν αυτά τα έργα που αποτελούσαν τα όρια των αγρών τους και προστάτευαν την καλλιεργήσιμη γη των κεκλιμένων εδαφών, από την διάβρωση. Η κατασκευή και ανανέωση της ξερολιθιάς γινόταν από πέτρες που μαζεύονταν με τον καθαρισμό των χωραφιών.
Έκτοτε η ταχεία αύξηση της εκμηχάνισης  στις καλλιέργειες και η μείωση των εργατικών χεριών λόγω της αστυφιλίας, εξαφάνισαν σχεδόν αυτή την ανθρώπινη δραστηριότητα που υπήρχε από πολλές εκαντονταετίες.
    Θα πρέπει να αναφερθούν και οι αρνητικές συνέπειες της κοινής Αγροτικής Πολιτικής που εφαρμόστηκε σε όφελος των εντατικών μορφών καλλιέργειας στα πεδινά, και δεν ενθάρρυνε τις εκτατικές μορφές καλλιέργειας, με αποτέλεσμα να υπάρξει υπερεκμετάλλευση και υποβάθμιση των φυσικών πόρων με την συστηματική χρήση φυτοφαρμάκων και τις ερημοποίησης.
     Η εγκατάλειψη της δραστηριότητας της συντήρησης των ξερολιθιών οδηγεί όχι μόνο στην εξαφάνιση ενός σημαντικού μέρους της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και των μυστικών της τέχνης αυτής, αλλά και στην αλλοίωση του τοπίου και σε μια σειρά απωλειών όπως είναι η διάβρωση του εδάφους και η εξαφάνιση ενός βιοτόπου μεγάλης αξίας.
      Οι κοιλότητες των ξερολιθικών τοίχων προσφέρουν καταφύγιο σε πολυάριθμα είδη ζώων όπως τα λεπιδόπτερα, τα ερπετά και τα πουλιά.
 Επίσης, τους τοίχους αυτούς προτιμούν διάφορα είδη φυτών τα οποία βυθίζουν τις ρίζες τους ή καταλαμβάνουν τους άμεσα γειτονικούς χώρους.
 Οι ξερολιθιές αποτελούν πραγματικά βιολογικά δίκτυα, που προσφέρουν ευνοϊκές συνθήκες ζωής τόσο στην πανίδα όσο και στην χλωρίδα της περιοχής.
Η αποκατάσταση των ξερολιθιών είναι σημαντική για λόγους:

α.) προστασίας των εδαφών από την καταστροφική διάβρωση

β.) διατήρησης ενός στοιχείου πολιτιστικής κληρονομιάς ανεκτίμητης αξίας

γ.) βοήθειας στη συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού συμβάλλοντας σε ένα σχέδιο ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας μέσω της ανάπτυξης του αγροτουρισμού της περιοχής.
                                                                                                                                                                                                                                                Γ.Β.Μ .



ΑΦΙΕΡΩΜΑ

               ΟΙ ΞΕΡΟΛΙΘΙΕΣ   ΣΤΙΣ  ΚΥΚΛΑΔΕΣ 





Tης ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΖΑΒΙΤΣΑΝΟΥ
          Αιώνες τώρα η ξερολιθιά  μετατρέπει άγονα εδάφη σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις,     συγκρατεί το νερό και κάνει άνυδρους τόπους, φιλόξενους και αρχιτεκτονικά ξεχωριστούς.
       Σήμερα, η ξερολιθιά – η παραδοσιακή τεχνική κατασκευής τοιχώματος μόνο από πέτρα – εγκαταλείπεται.
         Το να μην αφήσουμε να χαθούν αυτά τα μικρά αρχιτεκτονικά «θαύματα» δεν είναι μόνο ζωτικό για τα νησιά μας, αποτελεί και μέγιστο θέμα πολιτισμού.
Oι περισσότεροι από μας, παιδιά της πόλης, τις αντιμετωπίζουμε ως ένα γραφικό στολίδι των νησιών. Οχι αδίκως. Η συμμετρία των πέτρινων όγκων της ξερολιθιάς είναι τόσο αρμονικά δεμένη με το περιβάλλον που μοιάζει να είναι αποτέλεσμα μιας φυσικής διεργασίας και όχι της επέμβασης του ανθρώπου.
Οι ξερολιθιές, όμως, αυτοί οι πέτρινοι τοίχοι αντιστήριξης που κρατάνε τις πεζούλες στα νησιά, οι μάντρες και οι φράχτες που χωρίζουν ιδιοκτησίες και ακολουθούν τα καλντερίμια, ακόμα και οι στάβλοι, οι αποθήκες και οι μύλοι, που φτιάχνονται εδώ και αιώνες στα νησιά του Ιονίου, του Αιγαίου, αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα, μόνο με πέτρα, χωρίς κανένα συνδετικό υλικό -όπως τσιμέντο ή λάσπη- να τις ενώνει, δεν είναι μόνον αισθητικά εξαιρετικές αλλά ζωτικές για τους τόπους και τους κατοίκους τους.

Πώς θα ήταν τα νησιά μας χωρίς ξερολιθιές;
          Άγονοι ορεινοί όγκοι, μέρη ρημαγμένα από τον αέρα, αφιλόξενα για τον άνθρωπο και για τις δραστηριότητές του. Δεν είναι υπερβολές. «Το χώμα στα νησιά είναι λίγο και η κατωφέρεια μεγάλη», λέει ο λαογράφος, Αλέκος Φλωράκης, που εργάζεται στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας  στην Τήνο. «Αν δεν υπήρχαν αναβαθμίδες ή τράφοι, όπως τις λέμε εδώ, θα ήταν αδύνατον να επιβιώσει ο ντόπιος πληθυσμός».
Στις Κυκλάδες, δεν υπάρχει βουνό χωρίς τους δαντελωτούς πέτρινους σχηματισμούς. Αυτό που λέμε ελληνικό νησί δεν αποτελείται μόνο από καφέ χώμα και γαλάζια θάλασσα αλλά κυρίως από πέτρες.
Πέτρες τιθασευμένες από τον άνθρωπο, τοποθετημένες με τάξη και αρμονία η μία πάνω στην άλλη, η μία δίπλα στην άλλη με σφήνες ή χωρίς, δεμένες μεταξύ τους με τους νόμους της ισορροπίας και της βαρύτητας, στέκουν αιώνιοι τοποτηρητές. Δημιουργούν ασύμμετρα γεωμετρικά σχήματα, επιβάλλουν τη δική τους αρχιτεκτονική τοπίου, στρίβουν, ανηφορίζουν ακολουθώντας το ανάγλυφο του εδάφους.
Σε όλη τους την περιπλάνηση επιμένουν στα κυκλικά και παράγωνα σχήματα και αποφεύγουν τις απόλυτες ευθείες και τις αυστηρές γραμμές των σύγχρονων γεωργικών παραγωγικών μονάδων. Αυτό είναι ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
 Η έλλειψη συνδετικού υλικού, παράλληλα, τους δίνει τη δυνατότητα να προσαρμόζονται στην πίεση του εδάφους και του νερού, δημιουργώντας παραμορφώσεις. Σαν να έχουν ζωή, αλλάζουν σχήματα και γραμμές ανάλογα με τις συνθήκες.
Ταυτόχρονα, αν για κάποιο λόγο καταστραφούν σε ένα σημείο, δεν πέφτουν ολόκληρες ούτε χρειάζονται συνολική αποκατάσταση του τοιχώματος, όπως με το τσιμέντο.
 Ουσιαστικά μιλάμε για μικρά αρχιτεκτονικά «θαύματα» που δυστυχώς όσο περνούν τα χρόνια χάνονται παράλληλα με την απομάκρυνση των νησιωτών από τον πρωτογενή τομέα και την εγκατάλειψη της υπαίθρου.
Πριν από μερικές δεκαετίες η αποκατάσταση της ξερολιθιάς αντιστήριξης αποτελούσε μέρος της ετήσιας ρουτίνας των αγροτών.
 Σήμερα οι βουλίστρες ( κατεστραμμένα κομμάτια της ξερολιθιάς  ), είναι πολύ περισσότερες από τις «καλοστεκούμενες» ξερολιθιές.
 Η τεχνική που ακολουθείται από την εποχή την προϊστορικών χρόνων και η διατήρηση της οποίας δεν είναι μόνο χρήσιμη, αλλά αποτελεί μέγιστο θέμα πολιτισμού, χάνεται.
 Ο εφησυχασμός ότι δεν χρειάζεται πια να παράγουμε τοπικά προϊόντα ούτε να κρατήσουμε τα νερά μας, γιατί μπορούμε να τα αγοράσουμε και τα δύο από άλλα μέρη, καθώς και η πλήρης αδιαφορία της Πολιτείας για τη διάσωσή τους, έχει μετατρέψει τις ξερολιθιές σε ερείπια.
 Ετσι, σήμερα, τόνοι νερού και γόνιμου εδάφους χάνονται κάθε χρόνο στη θάλασσα, την ώρα που οι νησιώτες χρυσοπληρώνουν τα προϊόντα διατροφής και παρακαλάνε για λίγο υφάλμυρο νερό που έρχεται με την υδροφόρα…

Τρεις λόγοι για τους οποίους είναι πολύτιμη η ξερολιθιά !

                                        
1. Συγκρατεί το χώμα και επιτρέπει την ανάπτυξη της γεωργίας σε περιοχές που διαφορετικά θα φύτρωναν μόνο φρύγανα και αγκάθια – αν δεν ήταν εντελώς γυμνές από βλάστηση εξαιτίας των ανέμων.
 Με την πέτρα ο άνθρωπος κατάφερε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις που θα του επέτρεπαν να επιβιώσει σε δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες και σε αφιλόξενα εδάφη. Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα, γιατί μπορεί η θάλασσα να αποτελούσε για τους νησιώτες την βασική ανδρική απασχόληση, αλλά οι εναπομείναντες έπρεπε να εξασφαλίσουν τροφή όλο το χρόνο και ίσως να ενισχύσουν τα εισοδήματά τους όταν αυτό ήταν εφικτό.
 Μην ξεχνάμε ότι οι μεταφορές αγαθών δεν ήταν τόσο διαδεδομένο φαινόμενο όσο σήμερα και η βασική προϋπόθεση για την επιβίωση ήταν η αυτάρκεια σε είδη διατροφής.
 Οι ξερολιθιές μετέτρεπαν τα επικλινή εδάφη σε επίπεδα και δημιουργούσαν έτσι καλλιεργήσιμη γη. Στις πεζούλες ή αναβαθμίδες αυτές οι νησιώτες καλλιεργούσαν σχεδόν τα πάντα.
 Κηπευτικά, σιτάρι, όσπρια, αλλού ελιές, αμπέλια και συκιές, ακόμα και αμυγδαλιές στα Επτάνησα που το επιτρέπει το κλίμα.
 Τα ξηρικά ντοματάκια Σαντορίνης, οι άνυδρες μελιτζάνες, το ξυλάγγουρο, τα πράσινα φασολάκια αποτελούν μερικά από τα πιο γνωστά προϊόντα των νησιών. Ακόμα και βαμβάκι είχαν καταφέρει να καλλιεργήσουν στα χωράφια τους οι νησιώτες με τη σωστή χρήση της πέτρας.

2. Συγκρατεί το νερό της βροχής επιτελώντας ένα διπλό καθήκον. Αφ’ ενός δεν αφήνει το γόνιμο έδαφος να διαβρωθεί και να παρασυρθεί προς τη θάλασσα και αφ’ ετέρου συγκρατεί το πολύτιμο νερό που αργότερα θα καταλήξει σε χειμάρρους, αφού πρώτα έχει ποτίσει πολύ καλά το έδαφος. Σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο χτισίματος των αναβαθμίδων στην Τήνο, οι αγρότες δημιουργούσαν μια κλίση στο έδαφος προς το εσωτερικό και ένα περίπου μέτρο πριν από την επόμενη ξερολιθιά άνοιγαν ένα αυλάκι. «Εκεί θα κατέληγε η περίσσεια του νερού – το νερό δηλαδή που περίσσευε αφού είχε πετύχει όλη την καθίζηση που είναι δυνατόν να πετύχει», λέει ο κ. Ματθαίος Βίλλας, γεωπόνος από την Τήνο.
«Το αυλάκι αυτό λέγονταν ξερεματιστής γιατί οδηγούσε το νερό στο διπλανό πέτρινο μονοπάτι-κανάλι και από εκεί στο ρέμα, όπου είχαν χτίσει μικρά φράγματα, με ξερολιθιά και λάσπη στο εσωτερικό, για να συγκρατήσουν το περισσευούμενο νερό του χειμώνα για τις καλοκαιρινές καλλιέργειες».
Ενας κύκλος ζωής που διαιωνίζεται με τη βοήθεια της πέτρας, της ανθρώπινης επινοητικότητας και τεχνικής.

3. Αποτελούν καταφύγιο της άγριας ζωής, αν εστιάσουμε μόνο στον ρόλο τους ως δίκτυα που προσφέρουν ευνοϊκές συνθήκες ζωής τόσο για την πανίδα όσο και τη χλωρίδα της περιοχής. Στις κοιλότητές τους συναντάμε πολλά είδη λειχήνων που επιτρέπουν αργότερα την εγκατάσταση ανώτερων ειδών, ενώ βρίσκουμε και πολυάριθμα είδη φυτών και ζώων.
 Εκεί φύονται φυτά όπως ο αμάραντος, το σαπουνόχορτο, και ανάλογα με το κλίμα και την απόσταση από τη θάλασσα, μπορεί να συναντήσουμε αμπέλια και συκιές. Στους βιότοπους αυτούς συχνάζουν επίσης διάφορα είδη σαύρας, φίδια και σαλιγκάρια, ενώ στις σχισμές περνούν στη χειμερία νάρκη πολλά έντομα όπως οι γνωστές μας πασχαλίτσες. Εκεί συντελούνται και τα διάφορα στάδια μεταμόρφωσης της πεταλούδας, οι αράχνες βρίσκουν την τροφή τους και στις μεγάλες κοιλότητες μπορεί να βρούμε σκαντζόχοιρους, τρωκτικά ακόμα και πουλιά. Ενας ολόκληρος βιότοπος συντηρείται ανάμεσα στις πέτρες και προστατεύεται εκεί από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο.
Ένας από τους τελευταίους «πετράδες» αποκαλύπτει τα μυστικά της ξερολιθιάς
Ο κύριος Γιάννης Δελατόλας ή Ντουλάς, όπως είναι το παρατσούκλι του, είναι 77 χρόνων, έχει τρία παιδιά, έξι εγγόνια αλλά αυτό δεν τον σταματά από το να βρίσκεται συνέχεια στα χωράφια για δουλειές.
 Εχει καμιά εικοσαριά κατσίκες που πρέπει να προσέχει αλλά και κότες, κουνέλια, δυο «δαμαλίδια», όπως λένε τις μικρές θηλυκές γελάδες, πολλά κουνέλια, πρόβατα και ένα γαϊδουράκι. Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι ασχολίες του.
 Ο μαστρο-Γιάννης συνεχίζει να καλλιεργεί τον μπαξέ που έχει, και σαν παλιός πετράς -μάστορας της πέτρας- συνεχίζει να μαστορεύει όταν του δοθεί η ευκαιρία και όταν βρει μεροκάματο.
Δεν φτάσαμε τυχαία σ’ αυτόν.
 Άλλωστε, είναι μια ξεχωριστή περίπτωση μάστορα στην Τήνο, όχι μόνο γιατί είναι από τους λίγους εναπομείναντες πετράδες αλλά γιατί είναι αυτός που δούλεψε για την αποκατάσταση 110 περιστερώνων του νησιού με τον παραδοσιακό τρόπο αλλά και στην αποκατάσταση των ξερολιθιών με ένα πρόγραμμα LIFE που είχε εγκριθεί παλιότερα.
Η εμπειρία αυτή είναι προϊόν της αγάπης του για την μαστοριά και την πέτρα.
 «Ηταν το φαΐ μου», μας λέει. «Αλλά την τέχνη δεν μου την έδειξε κανένας πρωτομάστορας. Την έκλεψα μόνος μου με το μάτι.
Ο καλός χτίστης πρέπει να ξεχωρίζει την σωστή πέτρα μέσα από τον σωρό. Να μη χάνει χρόνο να την «σκίσει». Εγώ έχτιζα μέχρι και πέντε μέτρα ξερολιθιά την ημέρα», λέει με καμάρι. «Με αυτή την επιδεξιότητα που απέκτησα κράτησα την οικογένειά μου γιατί από τη γεωργία και τα ζώα δεν έβγαινε μεροκάματο».
Από τον κυρ Γιάννη μάθαμε τα μυστικά του χτισίματος της ξερολιθιάς.
 Μάθαμε πόσο δύσκολο είναι, γιατί «αν την πέτρα δεν την βάλεις σωστά θα κόψει και θα αλλάξει την ισορροπία των αποπάνω. Αλλά κι αν χάσεις ένα πόντο στο κάτω μέρος θα φτάσεις να χάνεις 10 στο επάνω σε ένα ψηλό κτίσμα».
 Επίσης, δεν θεμελιώνουμε καμιά ξερολιθιά σε χώμα.
Πρέπει να καθαρίσουμε το έδαφος και να βρούμε τον βράχο.
 «Τότε μόνο ξεκινάμε το χτίσιμο, όταν το θεμέλιο αγγίζει σταθερό έδαφος».
Οι πέτρες για την ξερολιθιά συλλέγονται συνήθως μέσα από το ίδιο το χωράφι.
Αυτό γίνεται για δύο λόγους: για να καθαριστεί το καλλιεργήσιμο έδαφος και για να μην κουβαλούν τις πέτρες από μακριά.
 Αυτό ήταν επίπονη διαδικασία, αφού τις μετέφεραν στα χέρια ή με την «ξυλογαϊδάρα» – μια τεχνική με σκοινιά, ξύλα και τη βοήθεια του γαϊδάρου.
Οι πέτρες που χρησιμοποιούνταν στα θεμέλια των ξερολιθιών αντιστήριξης λέγονταν «μπατικές». Επρεπε να είναι μεγαλύτερες σε μήκος από τις άλλες και να μπουν μέσα στο χώμα τής πίσω πεζούλας. Μόνον έτσι ήταν στέρεες.
Σε όλα τα επίπεδα της ξερολιθιάς και σε διαφορετικές αποστάσεις υπήρχαν «μπατικές» πέτρες. Αυτές έδεναν τον τοίχο με τη γη και λειτουργούσαν σαν καρφιά που εξασφάλιζαν μεγαλύτερη σταθερότητα.
Ενα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό γνώρισμα στις ξερολιθιές της Άνδρου , είναι τα ''στήματα''.
Μεγάλες  πέτρινες πλάκες που τις τοποθετούσαν κάθετα μέσα στο χωμα , σαν κολόνες στήριξης του τοιχίου. Περιμετρικά τοποθετούσαν μικρότερες Πέτρες και συνέχιζαν την ξερολιθιά μεχρι το επόμενο ''στήμα''.    Η ξερολιθιά με στήματα είναι ιδιαίτερα ανθεκτική κατασκευή.

 Ολες οι άλλες πέτρες μικρότερου μεγέθους που χρησιμοποιούνταν λέγονταν «δρομικές», γιατί ήταν αυτές που φαίνονται στην πρόσοψη.

Η ορολογία όμως αυτή, όπως και η τέχνη της αποκατάστασης ξερολιθιάς, κινδυνεύει σημερα να χαθεί. Ο μαστρο-Γιάννης είναι από τους τελευταίους πετράδες της Τήνου.
 Η ελπίδα έρχεται από τους Αλβανούς μετανάστες, που ακόμα κι αν δεν ξέρουν την τέχνη της πέτρας είναι πρόθυμοι να τη μάθουν ώστε να συντηρήσουν έτσι ένα σημαντικό κομμάτι της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής μας, που άλλωστε αποτελεί και δική τους παράδοση.

                                                         
Καταφύγιο για αμπέλια και συκιές!

Το αμπέλι και η συκιά ήταν δύσκολο να πιάσουν στις κλιματολογικές συνθήκες των Κυκλαδων  γιατί τα πέντε πρώτα χρόνια, μέχρι δηλαδή τα φυτά να αναπτύξουν ένα ισχυρό ριζικό σύστημα, χρειάζονταν υγρασία που ήταν δύσκολο να διασφαλιστεί τους στεγνούς και καυτούς καλοκαιρινούς μήνες και φυσικά προστασία από τους δυνατούς βοριάδες.
 Στη βάση των θεμελίων μιας νέας ξερολιθιάς έσκαβαν τις πέτρες στο κάτω μέρος, δημιουργούσαν δηλαδή βαθουλώματα, τις «τακαδούρες», και τοποθετούσαν εκεί το κοτσάνι από το αμπέλι ή το κλαδί της συκιάς, για να μην τα συνθλίψουν από το βάρος οι πέτρες. Εκεί, με τη βοήθεια της υγρασίας και των θρεπτικών συστατικών του φρέσκου επιφανειακού χώματος που μετέφεραν στη βάση της νέας ξερολιθιάς -μια πάγια τεχνική για να ανανεώνουν το χώμα και να βοηθούν τα νέα φυτά- το φυτό μπορούσε να επιβιώσει την δύσκολη περίοδο των πρώτων χρόνων.

Ιδανικές και για μελίσσια!

       Οταν κάποιος νοικοκύρης ήθελε να παραγάγει το δικό του μέλι έφτιαχνε μια ειδική θήκη μέσα στην ξερολιθιά για τις μέλισσες. Αυτές ονομάζονταν μελισσοθυρίδες ή μελισσότρυπες.
 Για να φτιάξουν μελισσοθυρίδες έπρεπε να τοποθετήσουν «ένα λαμπαδάκι δεξιά και ένα αριστερά», δηλαδή μονοκόμματες πέτρες στις δύο πλευρές σε απόσταση περίπου εξήντα πόντων και μία ακόμα μεγάλη μονοκόμματη πέτρα για οροφή.
Πάνω από την οροφή συνέχιζαν το κανονικό χτίσιμο της ξερολιθιάς.
Η μελισσότρυπα είχε βάθος ένα με ενάμισι μέτρο, ήταν δηλαδή πολύ μεγαλύτερη από την ξερολιθιά, που φτάνει περίπου τους πενήντα πόντους, και όπως καταλαβαίνετε το μεγαλύτερο μέρος της έμπαινε μέσα στη γη.
Στην υποδοχή αυτή τοποθετούσαν μια πήλινη κυψέλη και την έκλειναν με μια πέτρα που μπορούσαν να βάζουν και να βγάζουν άνετα. Το ύψος της κάθε κυψέλης ήταν επίσης σημαντικό γιατί δεν έπρεπε να μπαίνει νερό ούτε να φτάνει η πολλή ζέστη και φυσικά να μη φωλιάζει το χιόνι στα ορεινά.
      Στη βόλτα μας στην Τήνο, ο μαστρο-Γιάννης δεν σταματούσε να αναρωτιέται: πώς είναι δυνατόν να αντέχουν οι μέλισσες στις σημερινές χρωματιστές ξύλινες κυψέλες με τόσο υψηλές θερμοκρασίες; «Μέσα στις πέτρινες κυψέλες των ξερολιθιών, οι συνθήκες ήταν ιδανικές».




Τετάρτη 23 Φεβρουαρίου 2011

ΚΟΜΑΤΙΑ ΛΑΙΚΗΣ ΑΝΔΡΙΩΤΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Posted by Picasa

ΒΔ  Άνδρος. Το σπίτι των παππούδων μου στο Σιδοντα  Μακροτανταλου    
      
Δυστυχώς η κατοικία αυτή δεν ανήκει πλέον στην οικογένεια μας.  Όταν ο προπάππος μου
αποφάσισε, λόγω φτώχειας και ανέχειας, να μεταναστεύσει όλη η οικογένεια στην Αθήνα, όπως και πάρα πολλές άλλες οικογένειες της ευρύτερης περιοχής,  πούλησε όλη την ακίνητη περιουσία αντι πινακίου φακής.
Εκτός των άλλων , προξενεί ενδιαφέρον ο τρόπος διαχείρισης και προμήθειας μελιού.
Στην εξωτερική ανατολική τοιχοποιία υπάρχουν ορθογώνιες εσοχές, διαστάσεων όσο περίπου μια σημερινή κυψέλη. Η εσοχή αυτή ήταν καλυμμένη στο εσωτερικό του σπιτιού, με ξύλινο καπάκι που άνοιγε σαν ένα ντουλάπι, παρέχοντας έτσι πρόσβαση στο εσωτερικό της κυψέλης και στο μέλι.
Το σπίτι έχει πέτρινη κάμαρα στοιχείο που προσδιόριζε την κοινωνική τάξη των ιδιοκτητών του.

ΒΔ Ανδρος  Πέτρινο Ανδριώτικο αλώνι.Τα ορθογώνια ανοίγματα καθόριζαν την ένταση  ρεύματος του ανέμου που ήταν αναγκαίος για το αλώνισμα. Όταν ο άνεμος ήταν πολύ δυνατός κλείνανε τα ανοίγματα με πέτρες και αστιφιες.
Ο τρόπος κατασκευής  διαφέρει ανάλογα με την τοποθεσία.  
Ο πλοίαρχος ΠΝ   Τριδήμας Δημ. στο πατρικό του αλώνι στις  Μυρμηγκιές.
  


Τα υλικά για την κατασκευή κατοικιών ήταν ότι προσέφερε το κοντινό περιβάλλον και μόνον.
Οι τοίχοι κατασκευάζονταν πάντα σε ''θεμελι'' από πέτρα και χώμα,που έδινε άριστη θερμομόνωση.
Τα παράθυρα ήταν όπως αυτό στη φωτογραφία. Λόγω έλλειψης τζαμιών,τοποθετούσαν πέτρινη πλάκα στην οποία άνοιγαν μια τρύπα για αερισμό και θέα.Η τρύπα έκλεινε με ύφασμα η αστιφια(θάμνο).

Οι εσωτερικοί και εξωτερικοί τοίχοι στήριζαν την οροφή από κορμούς,κυπαρισσιών η καστανιών αν υπήρχαν η μεταφέρονταν.Στα μικρά ανοίγματα χρησιμοποιούσαν κέδρους(φιδες).Στα ξύλα αυτά τοποθετούσαν  πέτρινες πλάκες οι οποίες με την σειρά τους σήκωναν κοσκινισμένο ,πατημένο με πέτρινο κύλινδρο (Πηλιασμενο) χώμα .

ΒΔ  Άνδρος. Ένα  λισι  (δένδρο)   ρίζωσε και μεγάλωσε μέσα στη σάλα ,σαν φυσική οροφή το καλοκαίρι.

        
  Μυρμηγκιές  ΒΔ Ανδρος     Εδώ ένας γεφυραυλακας. Το νερό από το ρέμα περνά  ανάμεσα στους πλαϊνούς τοίχους.Από πάνω είναι διάβαση του ρέματος και ταυτόχρονα αυλάκι που κατευθύνει το νερό δεξιά η αριστερά του ρέματος.                                                                                                           
Φελός   ΒΔ Άνδρος   Θέση Στροφυλιά.  Παλαιό λαξευτήριο-ορυχείο.Λάξευαν τον βράχο και τον μετέτρεπαν σε κίονα 6-7 μέτρων.
 Ο κίονας φορτώνονταν σε πλοία στην ακτή ακριβώς από κάτω.                    



  ΒΔ Ανδρος  Η  παραλία Πισολιμιώνας,φαίνεται μέσα από πέτρινο κελί,που χτίστηκε  ξερολιθιά για να προστατεύει
από κρύο και βροχή τα αιγοπρόβατα.                                                                            



Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2011

ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ






Αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

Οι Κυκλάδες, ενότητα από είκοσι δύο κατοικημένα νησιά, ορίζεται γεωγραφικά στο κέντρο του Αιγαίου Πελάγους. Το όνομά τους προέρχεται από την κυκλική τους διάταξη γύρω από τη Δήλο, το ιερό νησί. Περιοχή πολιτισμικά πανάρχαιη, ιδιαίτερη και πολυπρόσωπη. Στα απομονωμένα Κυκλαδονήσια οι κάτοικοι έζησαν με το ελάχιστο. απλά, καλλιέργησαν ανεμοδαρμένα βραχώδη εδάφη και ανοίχτηκαν με τα καράβια σε μακρινά λιμάνια. δέχτηκαν συνήθειες και νοοτροπίες ξένων. Οι δυσκολίες ώθησαν σε δημιουργία, η φύση και οι επαφές σε μιαν ανοικτή κοινωνία κι όλα μαζί σ' έναν ιδιαίτερο πολιτισμό. Τα νησιά έγιναν ο πιο θελκτικός τουριστικός προορισμός στους πολίτες του κόσμου τον 20ό, επανακατοικήθηκαν από τη δεκαετία του '70 και μετά, για να παραδοθούν τελικά στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη.
Σήμερα διατηρούνται αρκετά στοιχεία από την τελευταία φάση του "παραδοσιακού" τους πολιτισμού . Κτίστηκαν μεγάλα ή μικρότερα αρχοντικά σπίτια με ευρύχωρες σάλες από τους προύχοντες για τα γλέντια τους και από τους απλούς κατοίκους μικρές, λιτές, αλλά επαρκείς κατοικίες για τις βασικές ανάγκες ζωής. Καλλιεργήθηκαν αμπέλια, σιτηρά, ελιές, οπωροφόρα δέντρα σε στενές λωρίδες γης που εκτείνονται αμφιθεατρικά σε πλαγιές λόφων. σαν χωμάτινα διαζώματα κτισμένα με ξερολιθιές που συγκρατούν το λιγοστό χώμα (αμασιες ή πεζούλες). Κατασκευάστηκαν αλώνια για το λίχνισμα. ανεμόμυλοι για το άλεσμα, στέρνες όπου οι κάτοικοι συγκέντρωναν τον χειμώνα το απαραίτητο βρόχινο νερό από τις επίπεδες στέγες, λιθόστρωτα βαθμιδωτά καλντερίμια που ένωναν τα χωριά. Κτίστηκαν εκκλησιές, ταπεινά ξωκκλήσι α, περίτεχνοι περιστεριώνες. Όλα τούτα τα έργα ανήκουν στην αρχιτεκτονική παράδοση του τόπου, την πιο χαρακτηριστική έκφραση του "παραδοσιακού" πολιτισμού. Οι αυθεντικές, γνήσιες κατασκευές, σπίτια που διασώζονται σε μικρά οικιστικά σύνολα και την ύπαιθρο, έχουν ηλικία που δεν ξεπερνά τους δύο ή το πολύ τρεις αιώνες.



Λαϊκή αρχιτεκτονική.
Η λαϊκή αρχιτεκτονική των Κυκλάδων παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον . Χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της και τη λειτουργικότητά τους.Ο τύπος της κυκλαδίτικης λαϊκής κατοικίας είναι το ορθογώνιας κάτοψης μονόχωρο σπίτι με επίπεδη στέγη. Τα σπίτια αυτά είναι πάντοτε λιθόδμητα και με λίγα ανοίγματα. Το έντονο φως, ο δυνατός αέρας και η έλλειψη επαρκούς ξυλείας δεν επιτρέπουν την κατασκευή μεγάλων κουφωμάτων. Επιπλέον, η έλλειψη ξυλείας δεν επιτρέπει την κατασκευή μεγάλου μήκους δοκών, γι’ αυτό συχνά γίνεται χρήση ενός ενδιάμεσου τόξου για τη στήριξη των δοκών της στέγης κατά τις περιπτώσεις όπου το άνοιγμα είναι μεγαλύτερο από το μήκος τους. Το εσωτερικό των σπιτιών είναι απλό . Στους τοίχους κατασκευάζονται κόγχες, που προορίζονται για την τοποθέτηση σκευών, όπως της στάμνας του νερού ή των μαγειρικών σκευών.Ο βασικός αυτός τύπος κατοικίας εξελίχθηκε με ποικίλους τρόπους και ανάλογα και με τις εκάστοτε συνθήκες. Στην αυλή τοποθετούνται ο φούρνος, η αποθήκη για τα γεννήματα, η στέρνα κλπ. Εξωτερικά, τα κυκλαδίτικα σπίτια εμφανίζουν μια έντονη γεωμετρική μορφή.
Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες προσόψεις.Στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες , επικρατεί και πάλι η αυστηρή γεωμετρική έκφραση των όγκων και η γενικά λιτή διαμόρφωση. Επίσης εμφανίζονται ναοί με επίπεδη στέγη κατ’ αντιστοιχία με τα σπίτια καθώς και ναοί των οποίων το δώμα επικάθεται απευθείας στους -διαπλατυσμένους εσωτερικά- τοίχους, ώστε να μειωθεί το μήκος των απαιτούμενων δοκών.



Νεότερη αρχιτεκτονική
Το αρχετυπικό κυκλαδίτικο αγροτικό σπίτι είχε τη δυνατότητα να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες και το περιβάλλον του . Στο 19ο αιώνα, η ευημερία, η στροφή στα ναυτικά επαγγέλματα και το μεταναστευτικό ρεύμα οδήγησαν σε νέες από αισθητική άποψη αναζητήσεις και καινοτομίες. Τα αρχοντικά σπίτια στη Χώρα της Ανδρου είναι δείγματα αυτής της περιόδου.



Σύγχρονη αρχιτεκτονική

Η σύγχρονη αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες, μοιάζει υποτελής σε μια αστική αρχιτεκτονική κουλτούρα. Η τουριστική ανάπτυξη και η αναζήτηση δεύτερης, εξοχικής κατοικίας εξασφάλισε σε μεγάλο βαθμό την επιβίωση των νησιών, αλλά την ίδια στιγμή τείνει συνεχώς και επικίνδυνα σε ένα σημείο κορεσμού και κατάχρησης.
Δυστυχώς η μεγάλη ζήτηση εξοχικής κατοικίας των τελευταίων ετών,η προχειρότητα ,η εύκολη χρηματοδότηση, η έλλειψη ελέγχου και η διαφθορά οδήγησε σχετικούς και άσχετους στην κατασκευή χιλιάδων εξοχικώνν και όχι μόνο κατοικιών( μεζονετων ),στις Κυκλάδες και στην  Άνδρο..
Κατοικιών που ελάχιστες δυστυχώς διαθέτουν τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά πρότυπα των Κυκλάδων. Γεμίσαμε πισίνες και ας είναι η κρυσταλλένια θάλασσα στα 100 μέτρα.
Βλέπουμε αστικής αρχιτεκτονικής κατοικίες και συγκροτήματα κατοικιών,με κεραμοσκεπες,τζαμαρίες ,βαμμένες με κίτρινα,ροζ, μπλε,πράσινα χρώματα τριώροφες,τετραώροφες τόσο αταίριαστες με τις παλιές λευκές απλές,αλλά τόσο όμορφες κατοικίες,τις τόσο δεμένες με το φυσικό περιβάλλον που μοιάζουν σαν να φύτρωσαν στη γη.
Βλέπουμε νέες εξ ολοκλήρου πέτρινες κατοικίες με κεραμοσκεπες,λες και βρισκόμαστε στα Καλάβρυτα η στον Παρνασσό.
Για να διατηρήσουν τα νησιά μας τα ξεχωριστά και πολύτιμα γνωρίσματα που έκαναν τις Κυκλάδες δημοφιλή προορισμό σε όλο τον κόσμο ,πρέπει όλοι να βοηθήσουμε ενεργά.
Πιστεύουμε ότι όλοι όσοι ζούμε σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο ,ξέρουμε καλά τι πρέπει να κάνουμε. Ποτέ δεν είναι αργά.
Όλοι αγαπάμε τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας.