ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

Οι Κυκλάδες, ενότητα από είκοσι δύο κατοικημένα νησιά, ορίζεται γεωγραφικά στο κέντρο του Αιγαίου Πελάγους. Το όνομά τους προέρχεται από την κυκλική τους διάταξη γύρω από τη Δήλο, το ιερό νησί. Περιοχή πολιτισμικά πανάρχαιη, ιδιαίτερη και πολυπρόσωπη. Στα απομονωμένα Κυκλαδονήσια οι κάτοικοι έζησαν με το ελάχιστο. απλά, καλλιέργησαν ανεμοδαρμένα βραχώδη εδάφη και ανοίχτηκαν με τα καράβια σε μακρινά λιμάνια. δέχτηκαν συνήθειες και νοοτροπίες ξένων. Οι δυσκολίες ώθησαν σε δημιουργία, η φύση και οι επαφές σε μιαν ανοικτή κοινωνία κι όλα μαζί σ' έναν ιδιαίτερο πολιτισμό. Τα νησιά έγιναν ο πιο θελκτικός τουριστικός προορισμός στους πολίτες του κόσμου τον 20ό, επανακατοικήθηκαν από τη δεκαετία του '70 και μετά, για να παραδοθούν τελικά στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη.
Σήμερα διατηρούνται αρκετά στοιχεία από την τελευταία φάση του "παραδοσιακού" τους πολιτισμού . Κτίστηκαν μεγάλα ή μικρότερα αρχοντικά σπίτια με ευρύχωρες σάλες από τους προύχοντες για τα γλέντια τους και από τους απλούς κατοίκους μικρές, λιτές, αλλά επαρκείς κατοικίες για τις βασικές ανάγκες ζωής. Καλλιεργήθηκαν αμπέλια, σιτηρά, ελιές, οπωροφόρα δέντρα σε στενές λωρίδες γης που εκτείνονται αμφιθεατρικά σε πλαγιές λόφων. σαν χωμάτινα διαζώματα κτισμένα με ξερολιθιές που συγκρατούν το λιγοστό χώμα (αμασιες ή πεζούλες). Κατασκευάστηκαν αλώνια για το λίχνισμα. ανεμόμυλοι για το άλεσμα, στέρνες όπου οι κάτοικοι συγκέντρωναν τον χειμώνα το απαραίτητο βρόχινο νερό από τις επίπεδες στέγες, λιθόστρωτα βαθμιδωτά καλντερίμια που ένωναν τα χωριά. Κτίστηκαν εκκλησιές, ταπεινά ξωκκλήσι α, περίτεχνοι περιστεριώνες. Όλα τούτα τα έργα ανήκουν στην αρχιτεκτονική παράδοση του τόπου, την πιο χαρακτηριστική έκφραση του "παραδοσιακού" πολιτισμού. Οι αυθεντικές, γνήσιες κατασκευές, σπίτια που διασώζονται σε μικρά οικιστικά σύνολα και την ύπαιθρο, έχουν ηλικία που δεν ξεπερνά τους δύο ή το πολύ τρεις αιώνες.

Λαϊκή αρχιτεκτονική.
Η λαϊκή αρχιτεκτονική των Κυκλάδων παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον . Χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της και τη λειτουργικότητά τους.Ο τύπος της κυκλαδίτικης λαϊκής κατοικίας είναι το ορθογώνιας κάτοψης μονόχωρο σπίτι με επίπεδη στέγη. Τα σπίτια αυτά είναι πάντοτε λιθόδμητα και με λίγα ανοίγματα. Το έντονο φως, ο δυνατός αέρας και η έλλειψη επαρκούς ξυλείας δεν επιτρέπουν την κατασκευή μεγάλων κουφωμάτων. Επιπλέον, η έλλειψη ξυλείας δεν επιτρέπει την κατασκευή μεγάλου μήκους δοκών, γι’ αυτό συχνά γίνεται χρήση ενός ενδιάμεσου τόξου για τη στήριξη των δοκών της στέγης κατά τις περιπτώσεις όπου το άνοιγμα είναι μεγαλύτερο από το μήκος τους. Το εσωτερικό των σπιτιών είναι απλό . Στους τοίχους κατασκευάζονται κόγχες, που προορίζονται για την τοποθέτηση σκευών, όπως της στάμνας του νερού ή των μαγειρικών σκευών.Ο βασικός αυτός τύπος κατοικίας εξελίχθηκε με ποικίλους τρόπους και ανάλογα και με τις εκάστοτε συνθήκες. Στην αυλή τοποθετούνται ο φούρνος, η αποθήκη για τα γεννήματα, η στέρνα κλπ. Εξωτερικά, τα κυκλαδίτικα σπίτια εμφανίζουν μια έντονη γεωμετρική μορφή.
Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες προσόψεις.Στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες , επικρατεί και πάλι η αυστηρή γεωμετρική έκφραση των όγκων και η γενικά λιτή διαμόρφωση. Επίσης εμφανίζονται ναοί με επίπεδη στέγη κατ’ αντιστοιχία με τα σπίτια καθώς και ναοί των οποίων το δώμα επικάθεται απευθείας στους -διαπλατυσμένους εσωτερικά- τοίχους, ώστε να μειωθεί το μήκος των απαιτούμενων δοκών.

Νεότερη αρχιτεκτονική
Το αρχετυπικό κυκλαδίτικο αγροτικό σπίτι είχε τη δυνατότητα να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες και το περιβάλλον του . Στο 19ο αιώνα, η ευημερία, η στροφή στα ναυτικά επαγγέλματα και το μεταναστευτικό ρεύμα οδήγησαν σε νέες από αισθητική άποψη αναζητήσεις και καινοτομίες. Τα αρχοντικά σπίτια στη Χώρα της Ανδρου είναι δείγματα αυτής της περιόδου.

Σύγχρονη αρχιτεκτονική

Η σύγχρονη αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες, μοιάζει υποτελής σε μια αστική αρχιτεκτονική κουλτούρα. Η τουριστική ανάπτυξη και η αναζήτηση δεύτερης, εξοχικής κατοικίας εξασφάλισε σε μεγάλο βαθμό την επιβίωση των νησιών, αλλά την ίδια στιγμή τείνει συνεχώς και επικίνδυνα σε ένα σημείο κορεσμού και κατάχρησης.
Δυστυχώς η μεγάλη ζήτηση εξοχικής κατοικίας των τελευταίων ετών,η προχειρότητα ,η εύκολη χρηματοδότηση, η έλλειψη ελέγχου και η διαφθορά οδήγησε σχετικούς και άσχετους στην κατασκευή χιλιάδων εξοχικώνν και όχι μόνο κατοικιών( μεζονετων ),στις Κυκλάδες και στην  Άνδρο..
Κατοικιών που ελάχιστες δυστυχώς διαθέτουν τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά πρότυπα των Κυκλάδων. Γεμίσαμε πισίνες και ας είναι η κρυσταλλένια θάλασσα στα 100 μέτρα.
Βλέπουμε αστικής αρχιτεκτονικής κατοικίες και συγκροτήματα κατοικιών,με κεραμοσκεπες,τζαμαρίες ,βαμμένες με κίτρινα,ροζ, μπλε,πράσινα χρώματα τριώροφες,τετραώροφες τόσο αταίριαστες με τις παλιές λευκές απλές,αλλά τόσο όμορφες κατοικίες,τις τόσο δεμένες με το φυσικό περιβάλλον που μοιάζουν σαν να φύτρωσαν στη γη.
Βλέπουμε νέες εξ ολοκλήρου πέτρινες κατοικίες με κεραμοσκεπες,λες και βρισκόμαστε στα Καλάβρυτα η στον Παρνασσό.
Για να διατηρήσουν τα νησιά μας τα ξεχωριστά και πολύτιμα γνωρίσματα που έκαναν τις Κυκλάδες δημοφιλή προορισμό σε όλο τον κόσμο ,πρέπει όλοι να βοηθήσουμε ενεργά.
Πιστεύουμε ότι όλοι όσοι ζούμε σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο ,ξέρουμε καλά τι πρέπει να κάνουμε. Ποτέ δεν είναι αργά.
Όλοι αγαπάμε τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας.