Μελτέμια, το «κλιματιστικό» του Αιγαίου

      Την πιο παραστατική- και επίκαιρη...- απόδειξη της πρόνοιας της φύσης για αυτορύθμιση των κλιματολογικών συνθηκών αποτελούν, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα μελτέμια.

Τα μελτέμια, οι βορειοανατολικοί άνεμοι που φυσούν στην ανατολική Μεσόγειο τους θερινούς μήνες, είναι βασικό χαρακτηριστικό του ελληνικού καλοκαιριού, που προσφέρει δροσιά και ανακούφιση, ειδικά τις μέρες που ο υδράργυρος χτυπά κόκκινο. Πρόκειται για εποχικούς ανέμους («μελτέμ» στα τουρκικά σημαίνει «εποχικός άνεμος»), οι οποίοι κάνουν την εμφάνισή τους κάθε χρόνο το καλοκαίρι και κυριαρχούν στην ανατολική ηπειρωτική Ελλάδα -κυρίως στο Αιγαίο- και γενικότερα στην ανατολική Μεσόγειο.

Η ταχύτητά τους κυμαίνεται μεταξύ 20-55 χλμ. την ώρα και στο ανοιχτό πέλαγος οι άνεμοι αυτοί μπορεί να γίνουν θυελλώδεις, καθώς ξεπερνούν τα 75 χιλιόμετρα. Η προέλευσή τους, όσο κι αν μπορεί να φαίνεται περίεργο, είναι η βορειοδυτική Ινδία και τα οροπέδια του Ιράν, όπου το καλοκαίρι δημιουργείται ένα εκτεταμένο και ισχυρό χαμηλό βαρομετρικό σύστημα.

Οι περιφερειακοί άνεμοι του συστήματος με βορειοανατολική, βόρεια ή βορειοδυτική κατεύθυνση, τα γνωστά μας μελτέμια, είναι αυτοί που περνούν από την ανατολική ηπειρωτική Ελλάδα και το Αιγαίο κάθε καλοκαίρι. Χαρακτηριστικό στοιχείο των μελτεμιών, που σίγουρα όλοι θα έχουν παρατηρήσει, είναι η ισχυρή τους ένταση την ημέρα και η εξασθένισή τους το βράδυ. Αυτή η κάθετη πτώση οφείλεται στη μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της επιφάνειας της ξηράς και της θάλασσας. Στη διάρκεια της ημέρας, το έδαφος ανεβάζει θερμοκρασία και ο αέρας ανυψώνεται, δημιουργώντας ένα κενό. Αυτό το κενό καλύπτει ο χαμηλότερος και πιο κρύος αέρας της θάλασσας. Η κίνηση αυτή αυξάνει την ταχύτητα των μελτεμιών, τα οποία, με την πάροδο της ημέρας, όσο η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στην ξηρά και τη θάλασσα μειώνεται, εξασθενούν και αυτά με τη σειρά τους.

Επιπτώσεις

Tα μελτέμια ή ετησίες, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων, είναι το κλιματιστικό της φύσης κατά τη διάρκεια του ιδιαίτερα ζεστού ελληνικού καλοκαιριού. Καθώς είναι κρύοι και ξηροί βόρειοι άνεμοι, βοηθούν το σώμα μας να αναπνεύσει και να δροσιστεί, επιταχύνοντας την εξάτμιση του ιδρώτα. Σημαντικό ρόλο παίζουν και στην αλιεία ορισμένων ειδών, μέσω διεργασιών που ψύχουν τα ανώτερα θαλάσσια στρώματα και τα εμπλουτίζουν με θρεπτικά συστατικά.

Με τη βοήθειά τους καθαρίζει η ατμόσφαιρα των πόλεων από τους ρύπους.
  Η έντασή τους, όμως, βοηθά και όσους ασχολούνται με τα θαλάσσια σπορ, ειδικά τους αθλητές ιστιοσανίδας, για τους οποίους οι ετησίες είναι το «καύσιμό» τους. Ο έντονος γαλάζιος ουρανός, η ξαστεριά και τα δροσερά καλοκαιρινά βράδια, πηγή έμπνευσης και αναφοράς σε έργα πολλών καλλιτεχνών, είναι άλλη μία προσφορά των μελτεμιών που κάνει ακόμη πιο ευχάριστη την παρουσία τους το καλοκαίρι. Ωστόσο, παρά την ευεργετική τους δράση, τα μελτέμια έχουν και αρνητικές επιπτώσεις, οι οποίες εντοπίζονται κυρίως στο γεγονός πως μειώνουν την υγρασία στη δασική βλάστηση και στην ατμόσφαιρα, ενώ ξηραίνουν το χώμα και το χορτάρι, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος πυρκαγιών στα δάση. Πρόβλημα ξηρασίας αντιμετωπίζουν και οι καλλιέργειες, κυρίως στα νησιά που δεν αρδεύονται. Παράλληλα, μεταφέρουν στερεά σωματίδια από το έδαφος στην ατμόσφαιρα, κυρίως στις πόλεις, ενώ -λόγω της έντασής τους- δυσχεραίνουν τη ναυσιπλοΐα και την αλιεία, ειδικά στην περίπτωση που πνέουν το βράδυ. Ειδικά στις παραλίες του Αιγαίου, όταν τα μελτέμια κάνουν την εμφάνισή τους, η κολύμβηση σε πολλές περιπτώσεις είναι σχεδόν αδύνατη, ενώ όσοι επιμένουν να κολυμπούν ακόμη και με μελτέμι, καλό είναι να προσέχουν, καθώς, όπως έχει παρατηρηθεί, οι εν λόγω άνεμοι αυξάνουν τον αριθμό των θανάτων από πνιγμούς.

Της ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΣΙΜΙΤΣΙΑΔΗ