Με βάση πάλι τα στοιχεία της EUROSTAT, θα δούμε ότι η Ελλάδα, με τις πολλές της λιγνιτικές μονάδες, είναι μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που έχουν θνησιμότητα χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Το πιο συχνό επιχείρημα που χρησιμοποιείται για να πεισθούμε ότι πρέπει να εγκατασταθούν πολλές ΑΠΕ σε όλη τη χώρα, είναι το ότι η ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη πρέπει να αντικατασταθεί από τις ΑΠΕ, γιατί ο λιγνίτης, όπως μας λένε, ευθύνεται για αυξημένα κρούσματα καρκίνου και πρόωρους θανάτους.
Έχουμε όλοι ακούσει ή διαβάσει το αντεπιχείρημα στην όποια αντίρρηση εκφράζουμε για τις ΑΠΕ: «Μα...προτιμάτε να πεθαίνουν οι άνθρωποι από καρκίνο στην Πτολεμαΐδα;» ή «Η ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτά καύσιμα (εννοώντας βασικά το κάρβουνο) σκοτώνει τους ανθρώπους...».
Από τα επίσημα στατιστικά δεδομένα, τους επίσημους καταγραμμένους αριθμούς, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) και της EUROSTAT - δύο από τους πιο αξιόπιστους διεθνείς οργανισμούς που συλλέγουν και δημοσιεύουν παγκόσμια επίσημα επιδημιολογικά στοιχεία- ΔΕΝ προκύπτει ότι ο «λιγνίτης ευθύνεται για αυξημένα ποσοστά καρκίνου», αλλά ούτε και για αυξημένο αριθμό πρόωρων θανάτων!
Βομβαρδιζόμαστε από τους απολύτως ιδιοτελείς λάτρεις των, κατ’ ευφημισμό, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ)- κυρίως των προωθητών εγκατάστασης αιολικών και φωτοβολταϊκών- με λαϊκίστικα και παραπλανητικά επιχειρήματα που στοχεύουν να ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΟΥΝ τον (σχεδόν …μεταφυσικό!) φόβο των ανθρώπων για τον καρκίνο!
Επιχειρήματα που θα μπορούσαν να συναγωνιστούν σε αξιοπιστία ακόμα και το «νερό του Καματερού» (https://www.sansimera.gr/articles/16)! Μισές αλήθειες, υπεραπλουστεύσεις, πιθανολογούμενες ενδείξεις και αυθαίρετες εννοιολογικές συνδέσεις «επιστημονικών» ευρημάτων, επιστρατεύονται για να στηρίξουν την πιο πετυχημένη μεθοδολογία προώθησης αμφιλεγόμενων, μέχρι και άχρηστων ή βλαπτικών, «τεχνολογικών επιτευγμάτων»: την τρομολαγνεία με υπόσχεση την σωτηρία της ζωής!
Αλλά με μια απλά ορθολογική, μη δογματική, ματιά στα επίσημα δεδομένα βλέπουμε ότι τα στοιχεία τους διαψεύδουν!
Στο κείμενο που ακολουθεί θα παρατεθούν επίσημα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι:
1) Η Ελλάδα, αν και χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα τον λιγνίτη ως βασικό καύσιμο για την ηλεκτροπαραγωγή, εμφανίζει ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ χαμηλότερο ποσοστό καρκίνων σε σχέση με όλες τις άλλες χώρες, όπου είτε ο λιγνίτης απουσιάζει από το «πακέτο» της ηλεκτροπαραγωγής τους ή παρουσιάζουν υψηλότατο ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή τους…
2) Οι «λιγνιτικές» περιοχές της Ελλάδας παρουσιάζουν ΠΟΛΥ χαμηλότερα ποσοστά κρουσμάτων καρκίνου από άλλες περιοχές της χώρας μας που ουδεμία σχέση έχουν με λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή…
3) Τα (1) και (2) δεν ισχύουν μόνο για τον καρκίνο, αλλά και για τα συνολικά ποσοστά θνησιμότητας, ακόμα και μετά την οικονομική κατάρρευση της χώρας μας και την φτωχοποίηση σημαντικού ποσοστού του πληθυσμού μετά το 2010, με την επιβολή των μνημονίων.
1. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Το τί είναι ο «καρκίνος», πού οφείλεται και πώς αντιμετωπίζεται είναι ένα τεράστιο πολύπλοκο, πολυπαραγοντικό και πολύπλευρο θέμα που είναι αδύνατο να αναπτυχθεί στα πλαίσια αυτού του άρθρου.
Όμως, σχετικά με το ερώτημά μας, της σχέσης του λιγνίτη με τον καρκίνο, τα πιο πρόσφατα στατιστικά (2012) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) σχετικά με την συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στον κόσμο, είναι ήδη αρκετά αποκαλυπτικά. Οι χρωματικοί χάρτες που μας δίνει ο σχετικός σύνδεσμος (http://globocan.iarc.fr/Default.aspx) το δείχνουν καθαρά: Η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στην Ελλάδα, τη χώρα με τις πολλές «βρώμικες», επικίνδυνες για την υγεία, λιγνιτικές μονάδες, είναι πολύ χαμηλότερη από την Νορβηγία, που είναι η χώρα που ΔΕΝ χρησιμοποιεί ορυκτά καύσιμα για την ηλεκτροπαραγωγή της, αλλά μόνο ΑΠΕ (υδροηλεκτρικά)!, αλλά και την «πράσινη» Δανία, τη χώρα με τα περισσότερα αιολικά ανά κάτοικο (https://cleantechnica.com/2013/06/20/top-wind-power-countries-in-the-world-per-capita-per-gdp-in-total/) ή την Γερμανία, την ηγέτιδα της προώθησης των ΑΠΕ πανευρωπαϊκά. (Στην εικόνα 1 το πιο σκούρο μπλέ υποδηλώνει περισσότερους καρκίνους, και όσο πιο ανοιχτό γαλάζιο γίνεται τόσο λιγότεροι καρκίνοι έχουν καταγραφεί).
Τα αποτελέσματα στις γυναίκες είναι πιο εντυπωσιακά, αφού οι Νορβηγίδες, οι Δανέζες ή οι Γερμανίδες παρουσιάζουν τουλάχιστον υπερδιπλάσιους καρκίνους από τις Ελληνίδες, γεγονός που ισχυροποιεί το ότι οι λιγνιτικές μονάδες ΔΕΝ ευθύνονται για τους καρκίνους. (Το γιατί παρατηρείται αυτή η διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών, ξεφεύγει από τον στόχο αυτού του άρθρου.)
Αντίστοιχα με τα δεδομένα του WHO για το 2012, μας δίνει αναλυτικά και η EUROSTAT: έχουμε λιγότερους θανάτους από καρκίνο στην Ελλάδα (23,9%), σε σύγκριση με «πράσινες» χώρες με πολλές ΑΠΕ: 26% για την Νορβηγία, 29% για την Δανία και 25,3% για την Γερμανία (http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode=tps00116 και http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tps00152&plugin=1).
Και αν εστιάσουμε στους καρκίνους για τους οποίους έχει ενοχοποιηθεί περισσότερο ο λιγνίτης (κάρβουνο), δηλαδή τον καρκίνο του πνεύμονα και του εντέρου, έχουμε τα εξής εντυπωσιακά στοιχεία θανάτων ανά 100.000 κατοίκους: 78,47 για την Ελλάδα (56,35 από καρκίνο πνεύμονα), 103,76 για την γεμάτη αιολικά Δανία (68,06 από καρκίνο πνεύμονα) και 84,03 για την ηγέτιδα σε εγκατεστημένη ισχύ ΑΠΕ Γερμανία! (http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_population.aspx)
Είναι συνεπώς ξεκάθαρο ότι τα επίσημα επιδημιολογικά στοιχεία διαψεύδουν τον ισχυρισμό ότι οι λιγνιτικές μονάδες εξόρυξης και ηλεκτροπαραγωγής ευθύνονται για αυξημένα ποσοστά καρκίνου στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως, το «ζουμί» δηλαδή της παραπλάνησης, παρουσιάζουν τα στοιχεία της EUROSTAT για κάθε ξεχωριστή περιοχή της Ελλάδας (και).
Στους επίσημους πίνακες που παρατίθενται παρακάτω, αναφέρονται αναλυτικά οι θάνατοι από καρκίνο (http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tgs00058&plugin=1) και οι συνολικοί θάνατοι (http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tgs00057&plugin=1) ανά 100.000 κατοίκους, στις διάφορες γεωγραφικές περιοχές της χώρας, ανά τριετία.
Φαίνεται ξεκάθαρα ότι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με τους περισσότερους λιγνιτικούς σταθμούς στη χώρα, έχει λιγότερους θανάτους από καρκίνο (24,05% του συνόλου θανάτων) σε σχέση με την Ανατολική Μακεδονία/Θράκη (24,11%), την Κεντρική Μακεδονία (25,06%) και την Αττική (24,09%)! Και όλες οι άλλες περιοχές, μαζί με την Πελοπόννησο (22,12%) - με την Μεγαλόπολη με τους λιγνιτικούς της σταθμούς, - έπονται.... (τα ποσοστά θανάτων από καρκίνο προκύπτουν από τον συνδυασμό των δεδομένων του πρώτου πίνακα και των αντίστοιχων του συνολικού αριθμού θανάτων σε κάθε περιοχή του δεύτερου πίνακα, για την περίοδο 2008-2010).
Παρόμοια στοιχεία παρουσιάζονται και από επιστήμονες στην Ελλάδα (http://www.ethraki.com/index.php/health/item/8731-poious-nomous).
Μεταξύ των πιθανών αιτίων βέβαια δεν αναφέρεται ο λιγνίτης (!!!), αλλά, μεταξύ άλλων, το αυξημένο φυσικό ραδόνιο ( 226Ra) λόγω υπεδάφους στην Ανατολική Μακεδονία/Θράκη και Κεντρική Μακεδονία, όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη (Εικόνα 2) (http://arcas.nuclear.ntua.gr/arcas/research/radmaps/meg_fly_ash.pdf) (στις περιοχές με ροζ και ακόμα περισσότερο με κόκκινο έχουν μετρηθεί σημαντικά αυξημένα ποσά ραδιενεργού 226Ra) ή οι μακροπρόθεσμες τοπικές επιπτώσεις από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ το 1986.
Όλα τα παραπάνω επιδημιολογικά στοιχεία μιλάνε από μόνα τους, επιβεβαιώνοντας το πόσο έωλες είναι οι αιτιάσεις των τρομολάγνων “εραστών” των ΑΠΕ περί αυξημένων καρκίνων στην Πτολεμαϊδα ή την Μεγαλόπολη λόγω… λιγνιτικών μονάδων!
Αλλά και στον διεθνή έγκυρο (peer reviewed) επιστημονικό τύπο- για κάποιους δήθεν ξερόλες της WWF, της Greenpeace, της ΕΛΕΤΑΕΝ και άλλους- διαβάζουμε παρόμοια συμπεράσματα. Ενδεικτικά, σε μια εμπεριστατωμένη ανασκόπιση της επιστημονικής βιβλιογραφίας (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3744577/), οι συγγραφείς καταλήγουν στο εξής συμπέρασμα: «The ecological study data were particularly meager, …. The reported assessments are too meager, and at times contradictory, to make definitive conclusions about population cancer risk due to coal mining» [τα οικολογικά δεδομένα είναι εξαιρετικά ανεπαρκή.... Οι εκτιμήσεις που αναφέρονται είναι τόσο ανεπαρκείς, και μερικές φορές αντιφατικές, που ΔΕΝ μπορεί κανείς να συμπεράνει τελικά ότι η εξόρυξη άνθρακα σχετίζεται με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πληθυσμού].
Δηλαδή τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα και πάλι, μέχρι σήμερα, αδυνατούν να τεκμηριώσουν την σύνδεση του λιγνίτη με τον καρκίνο.
3. Η ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΗ «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ» ΠΕΡΙ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΛΙΓΝΙΤΗ …
Αν κοιτάξουμε την συνολική θνησιμότητα από οποιαδήποτε αιτία, με βάση πάλι τα στοιχεία της EUROSTAT, θα δούμε ότι η Ελλάδα, με τις πολλές της λιγνιτικές μονάδες, είναι μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που έχουν θνησιμότητα χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (των 28 χωρών) (πράσινο χρώμα), μαζί με την πυρηνική Γαλλία, την αιολική Δανία, την υδροηλεκτρική Νορβηγία, αλλά όχι και η πρωτοπόρα σε ΑΠΕ Γερμανία όπου η θνησιμότητα εμφανίζεται σημαντικά αυξημένη (κίτρινο χρώμα)!!!
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία αυτά καταγράφονται σε μια περίοδο όπου είναι γνωστό πως λόγω της σοβαρότατης οικονομικής κρίσης, η περιορισμένη πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη έχει σαφώς επηρρεάσει την υγεία του ελληνικού πληθυσμού: «The recession and crippling austerity measures imposed on the country in the first rescue package in 2010, including cuts to social welfare and health, have damaged the health of the Greek people. The effects include increased rates of child poverty and undernutrition, HIV among those who inject drugs, suicides and suicide attempts, and stillbirths. Other health indicators might well worsen. To reduce costs, cancer screening has been cut and the management of cancer, as with many other disorders, has suffered from serious drug and medical shortages. Many Greeks who have lost their jobs have also lost the health insurance that came with them. Health-care costs that have been passed to patients through various health charges present barriers to accessing care» [Η ύφεση και τα σκληρά μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν στη χώρα με την πρώτη δέσμη-πακέτο μέτρων διάσωσης το 2010, συμπεριλαμβανομένων των περικοπών στην κοινωνική πρόνοια και την υγεία, έβλαψαν την υγεία του ελληνικού λαού. Τα αποτελέσματα περιλαμβάνουν αυξημένα ποσοστά παιδικής φτώχειας και υποσιτισμού, αυξημένα περιστατικά HIV μεταξύ των ναρκομανών, αυτοκτονίες και απόπειρες αυτοκτονίας, και θνησιγενείς γεννήσεις. Και άλλοι δείκτες υγείας αναμένεται να επιδεινωθούν. Για να μειωθεί το κόστος, ο προληπτικός έλεγχος για καρκίνο έχει μειωθεί, όπως και η ίδια η αντιμετώπιση του καρκίνου, αλλά και πολλών άλλων ασθενειών, λόγω ελλείψεων σε φάρμακα και ιατρικές υπηρεσίες. Πολλοί Έλληνες που έχασαν τη δουλειά τους έχουν, σαν επακόλουθο, επίσης χάσει την ασφάλιση υγείας τους. Τα κόστη υγειονομικής περίθαλψης που έχουν περάσει στους ασθενείς μέσω διαφόρων επιβαρύνσεων υγείας αποτελούν εμπόδια στην πρόσβαση στην περίθαλψη.] παρατηρεί το έγκριτο κορυφαίο ιατρικό περιοδικό «The Lancet» το 2015. (http://www.thelancet.com/pdfs/journals/lancet/PIIS0140-6736(15)61226-0.pdf
Το σίγουρο συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι οι ΑΠΕ όχι μόνο δεν βελτιώνουν την υγεία, αλλά την βλάπτουν σοβαρά συμβάλλοντας στην επιδείνωση της οικονομικής κατάρρευσης και της φτωχοποίησης του πληθυσμού της χώρας μας (βλέπε ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ «ΑΠΕ» https://drive.google.com/file/d/1Na2RADfWs3vqxylIMTzy2_qp1XOdoQs8/view?usp=sharing)
Προφανώς και δεν θέλω να ωραιοποιήσω την κατάσταση για τις παλιάς τεχνολογίας λιγνιτικές μονάδες της χώρας μας. Πολλά από τα «κακά» των λιγνιτωρυχείων και των μονάδων καύσης του λιγνίτη, με κυριώτερη την μικροσωματιδιακή επιβάρυνση της ατμόσφαιρας, αλλά και κάποιες τοξικές ουσίες που παράγονται είτε άμεσα ή από παράπλευρες αιτιολογίες (όπως π.χ. η χρήση ντήζελ (https://www.coalservices.com.au/wp-content/uploads/2016/12/DieselParticulateBooklet1999.pdf) ή η ύπαρξη αυξημένων ποσοστών ραδιενεργών υλικών στο υπέδαφος (http://arcas.nuclear.ntua.gr/arcas/research/radmaps/meg_fly_ash.pdf), μπορούν να περιοριστούν σημαντικά με τα κατάλληλα μέτρα: ειδικά φίλτρα, σκεπασμένοι ταινιόδρομοι, σκεπασμένα φορτηγά μεταφοράς τέφρας και άλλων υλικών... Η τεχνολογία υπάρχει και εφαρμόζεται! Και να μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για τις λιγνιτικές μας μονάδες για τις οποίες αν ξοδεύαμε μέρος των επιδοτήσεων που απλόχερα χαρίζουμε στους εγχώριους και ξένους “σωτήρες” μας μέσω ΑΠΕ (1,8 δις μόνο για το 2017! http://antiaioliko.blogspot.gr/2018/01/blog-post_20.html # more), θα μπορούσαμε να τις εκσυγχρονίσουμε και να μειώσουμε σημαντικά τις όποιες επιπτώσεις τους στην υγεία και στο περιβάλλον ….
Ακόμα όμως και στην περίπτωση που λάβουμε σοβαρά υπόψη μας την υπόθεση ότι υπεύθυνες για την μόλυνση της ατμόσφαιρας - έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες αύξησης του κινδύνου κρουσμάτων καρκίνου και πρόωρων θανάτων κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας- είναι οι λιγνιτικές (ανθρακικές) μονάδες, σε καμία περίπτωση το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων της Ελλάδας και η άλωση, κυριολεκτικά, ολόκληρης της χώρας από αιολικά, φωτοβολταϊκά και άλλες λεγόμενες ΑΠΕ, δεν θα μπορέσει να μας σώσει από τον καρκίνο, τα αναπνευστικά προβλήματα, τις καρδιαγγειακές παθήσεις, τα εγκεφαλικά.... και όλες τις «πληγές του Φαραώ» που υποτίθεται πως τις συνοδεύουν. Κι αυτό γιατί, όπως πολύ διεξοδικά μας ενημερώνουν η WWF, η CAN (Climate Action Network Europe), η HEAL (Health and Environment Alliance), η Greenpeace και η Sandbag, στο πολύ ενδιαφέρον πόνημά τους με τίτλο «Europe’s dark cloud: How coal-burning countries are making their neighbours sick» [«Το σκοτεινό σύννεφο της Ευρώπης: Πώς οι χώρες που καίνε κάρβουνο αρρωσταίνουν τους γείτονές τους»] (http://energyforhumanity.org/wp-content/uploads/2016/09/Europe’s-dark-cloud.pdf), οι ανθρακικές μονάδες της Γερμανίας και της Πολωνίας είναι υπεύθυνες για το «σκοτεινό σύννεφο» που διασπείρεται και προκαλεί τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας σε ΟΛΟΚΛΗΡΗ την Ευρώπη.
Και στην έρμη τη χώρα μας - που την έχουν γονατίσει ενεργειακά και οικονομικά οι πρωτοπόροι Γερμανοί «διασώστες» της Ευρώπης και της υφηλίου, μαζί με τους «ανιδιοτελείς φίλους» τους- από τους 1050 πρόωρους θανάτους που προέρχονται, όπως υποστηρίζουν, από την χρήση άνθρακα, ΜΟΝΟ οι 160 οφείλονται στις εθνικές μας λιγνιτικές μονάδες, τον βασικό τροφοδότη ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας... Και αυτά τα λένε οι ίδιοι που θέλουν να μας ρουφήξουν και την τελευταία σταγόνα εθνικής ανεξαρτησίας....
Θα ήταν λοιπόν απολύτως λογικό και δίκαιο, όταν η Γερμανία (η χώρα με την μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύ αιολικών και φωτοβολταϊκών) καταφέρει να κλείσει και την τελευταία ανθρακική της μονάδα και να ηλεκτροδοτηθεί αποκλειστικά από ΑΠΕ μέχρι το 2050 (αυτός δεν είναι ο στόχος της;), τότε να μας ξανατεθεί το ζήτημα για το εάν και πόσο επηρεάζουν την υγεία μας οι δικές μας λιγνιτικές μονάδες και με τί θα χρειαστεί να τις υποκαταστήσουμε βασισμένοι στα δοκιμασμένα τότε τεχνολογικά δεδομένα της εποχής. Όλα τα άλλα είναι υποκρισία εκ του πονηρού….
*Η κ.Σόνια Περέζ είναι Συντονίστρια Έρευνας στο Κέντρο Ανοσολογίας και Ανοσοθεραπείας του Καρκίνου στο Ογκολογικό Νοσοκομείο “Ο Άγιος Σάββας”
